Abay: Yeryüzü Tanrıçası

Abay sözcüğünün “Havva” adıyla ilgili olduğunu öne süren görüşler de vardır. Fakat bu etimolojik olarak kesinleştirilebilecek bir öngörü değildir.

Yeryüzünün koruyuculuğunu yapar. Bazen bir doğum tanrıçası olarak anılır. İskit (Saka) mitolojisinde Ana Tanrıça konumunda bulunan “Abay” ile de bağlantılıdır. Kocasının adı Papay (bkz.) olarak anılır, Abay / Aba / Ava sözcüğünün “Havva” adıyla ilgili olduğunu öne süren görüşler de vardır. Fakat bu etimolojik olarak kesinleştirilebilecek bir öngörü değildir.

Anlam: (Eb/Ev/Ab/Ap/Av). Yaşlı kadın anlamındadır. Türkçe Aba / Ebe, Moğolca Ebe / Ebi / Eve, Tunguzca Eve / Evke / Ebke sözcükleri ana yanlı akrabalıkların bazılarını karşılamakta kullanılır. Eb / Öb / Öv kökü Moğolca’da emmek anlamına gelen içeriklere sahiptir. Türklerde Ebe sözcüğü nine (büyükanne) demek olduğu kadar, bir insanı doğurtan kişi (doğum hemşiresi) anlamına da gelir ki bu sözcüğün türeyişle (doğumla, yaratılışla) ilgili olan ilk anlamını bir biçimde içerisinde barındırmaktadır. Aba sözcüğü ayı anlamı da taşır ki bu hayvanın toprakla olan bağlantısını da içerir.

Eşdeğer: APAY / EBEY

Kaynak: Deniz Karakurt, Türk Söylence Sözlüğü