Anadolu’da Yeni Gelin Adetleri

Anadolu halk inanışları ve adetlerinde; gelinin, yeni evinin düzenine, ekonomisine, çalışma temposuna uyması, muhtemel bazı kötü alışkanlıklarını terketmesi, eve uğur ve bereket getirmesi, yumuşak huylu olması, baba evini özlememesi için yapılan pek çok uygulama vardır.

Yeni Eve İlk Adım

Yeni gelinin baba evinden koca evine ilk girişi sırasında Anadolu’da uygulanması yaygın olan adetlerden başlıcaları şunlardır:

1. Gelin yeni evine gelince önüne urgan konur.
2. Eve ilk adımını atacağı yere koyun potu serilerek, koyun postuna bastırılır.
3. Attan indirilirken, ters çevrilmiş kazanın üzerine bastırılır veya ayağının altına demir konur.
4. Ateşe bastırılır.
5. Önünde küp kırılır.
6. Boyunduruktan ve ateşten geçirilir.
7. Eve girerken yüzüne ayna tutulur.
8. Yeni evine gelir gelmez yumurta yedirilir.
9. Başının üstünden ekmek atılır.
10. Evin orta direği çevresinde dolandırılır.
11. Başı ocağa vurulur.
12. Ocağın çevresinde dolaştırılır.
13. Eşik önünde ve ocak başında dua ettirilir.
14. Eve gelince oklava üzerine bir ekmek geçirilir, gelin ve kaynana oklavanın birer ucundan tutarak oynarlar.
15. Eve ilk girişte eğilip evin eşiğini öper; bir ava; şekeri içeri atar, kayınvalidesinin koltuğunun altına geçerek içeriye girer.
16. Baba evinden gizlice alınan bir çivi, yeni evinin eşiğine çakılır.
17. Güvey tarafından biri, baba evinden hamur, tuz, buğday ve gelinin yemek kaşığını alıp, yeni evine getirir.
18. Baba evinden aldığı tuzu da birlikte getirir.
19. Baba evindeki ocak külünden getirir.
20. Yeni evine gelirken “Gelin ayağından, çoban dayağından!” denir.
21. Eve geldiği zaman kaynana:
    “Gelinim hoş geldin,
    Oğluma eş geldin
    Elin kuyruk doğrasın
    Sen de oğlan doğurasın.” der.

Yukarda sayılan uygulamalardan; 1, 2, 3, 4, 5, 6 ve 7 numaralılar, gelinin karakterini, iş gücünü, dayanıklılığını etkilemek, onu istenilen biçime sokmak için yapılmaktadır. Önüne urgan koyularak, ters çevrilmiş kazana yahut demire bastırılarak yeni gelinin dayanıklı ve sağlam olmasına çalışılmakta, yumuşak bir hayvan olan koyunun postu üzerine adım attırılarak da ona yumuşaklık kazandırılmak istenmektedir. Gelinin uğursuzluğunu gidermek için (tabanı düz ise dağlansın diye) ateşe bastırılmakta, güleç ve aydınlık yüzlü olması için de yüzüne ayna tutulmaktadır.

Görülüyor ki gelin daha yeni evinden içeri adımını atmadan önce bir takım işlemlere tabi tutularak, ona adeta yeni bir kişilik kazandırılmaya çalışılmaktadır. 11, 12, 13 numaralı uygulamalar ise evin ve ocağın kutsallığını vurgulamaktadır. 8, 9, 14 ve 21 numaralı uygulamalarsa evin bereketini ve gelinin doğurganlığını olumlu yönde etkilemek için yapılmaktadır.

Gelin ve Damadın Arasının İyi Olması İçin

Yeni evli çiftin arasının tatlı olması için yapılan gerçekleştirilen uygulamalar ise analojik bir yaklaşımla; tatlı maddeler kullanılarak sağlanmaya çalışılmaktadır. Bunlar:

• Gelin geldiğinde ağzına bal çalınır; gelin de bu balın bir parçasını
  kapı eşiğine, bir parçasını da güveyin ağzına çalar.
• Yeni evli çifte zifaftan önce tatlı bir şeyler yedirilir.
• Yeni evine giren gelinin eline şeker verilir; gelin bu şekeri avucunda ezip, gerdeğe gireceği odanın dört yanında serper.
• Gelin zifaftan önce şerbetle yıkanır.

Ana Sayfa