Türkçe’de Paragraf

Paragraf, bir düşünceyi aktarmak amacıyla bir araya getirilmiş cümleler topluluğudur. Paragraf, yazılı anlatımın temel birimidir. Paragrafın kendine özgü bir yapısı vardı. Bu yapı, aynı anlam etrafında toplanmış, biçimce de birbirine bağlanan cümlelerden meydana gelir. Paragrafın yapısını belirleyen temel öğe, cümleler ve bu cümlelerin belli bir plan içinde bir araya getirilmesidir.

Paragrafın Bölümleri

Paragrafın üç temel bölümü vardır.

• Giriş: Paragrafta işlenecek konunun belirtildiği bölümdür. Genellikle paragrafın ilk cümlesidir. Giriş cümlesi, paragrafa başlangıç ifade eder ve bağımsız cümle özelliği gösterir. Giriş bölümü genel bir yargı özelliği taşır ve okuyucunun ilgisini çekmeye çalışır. Örneğin:
  • Okul, insan hayatında önemli bir yere sahiptir. Bu cümlede okulun önemi konusu belirtilmiştir.
• Gelişme: Paragrafta işlenen konunun açıklandığı, desteklendiği ve kanıtlandığı bölümdür. Genellikle paragrafın en uzun bölümüdür. Gelişme bölümünde birden fazla cümle bulunabilir. Gelişme cümleleri, giriş cümlesinin devamı niteliğindedir ve hem dil hem de düşünce bakımından giriş cümlesiyle ilgilidir. Gelişme bölümünde düşünceyi geliştirme yollarından yararlanılır. Örneğin:
  • Okul, insanın bilgi ve beceri kazanmasını sağlar. Okulda öğrenilenler hayatın her alanında kullanılır. Okul, insanın kişilik ve karakter gelişimine de katkıda bulunur. Okulda edinilen arkadaşlık ve dostluk ilişkileri insanın sosyal hayatını zenginleştirir. Bu cümlelerde okulun önemi konusu açıklanmış, örnekler verilmiştir.
• Sonuç: Paragrafta işlenen konunun özetlendiği veya yorumlandığı bölümdür. Genellikle paragrafın son cümlesidir. Sonuç cümlesi, paragrafa bitiş ifade eder ve bağımsız cümle özelliği gösterir. Sonuç bölümü özel bir yargı özelliği taşır ve okuyucuya bir mesaj vermeye çalışır. Örneğin:
  • Bu nedenlerle okul, insan hayatının vazgeçilmez bir unsuru olarak görülmelidir. Bu cümlede okulun önemi konusu özetlenmiş ve okuyucuya bir tavsiyede bulunulmuştur.

Paragrafın Özellikleri

Paragrafın iyi olabilmesi için bazı özelliklere sahip olması gerekir:

• Birlik: Paragrafta bir tek düşünce işlenmelidir. Paragrafın bütün cümleleri bu düşünceyle ilgili olmalıdır. Paragrafın konusundan ve ana düşüncesinden uzaklaşılmamalıdır.
• Bütünlük: Paragrafta birlik sağlanan düşünce, cümleler arasındaki anlam ve dil ilişkisiyle bütünlük kazanmalıdır. Paragrafın cümleleri arasında kopukluk olmamalı, cümleler mantıklı bir sıra içinde birbirini tamamlamalıdır.
• Açıklık: Paragrafta işlenen düşünce, okuyucuya kolayca anlaşılabilir bir şekilde aktarılmalıdır. Paragrafın dili ve üslubu, konuya ve amaca uygun olmalıdır. Paragrafın anlamını bozacak veya karıştıracak belirsiz, yoruma açık veya yanlış ifadelerden kaçınılmalıdır.