Osmanlı Padişahları hangi mesleklerle meşguldü? Diğer bir deyişle; Osmanlı Sultanlarının Padişahlık dışında, geçimlerini sağladıkları veya sadece hobi olarak icra ettikleri başka meslekleri de var mıydı?
Osmanlı Padişahları ve Meslekleri: Çoğunlukla sanılanın aksine Osmanlı Padişahlarının, şahsi ihtiyaçlarını devlet hazinesinden karşılamaları yasaktı. En azından bir dereceye kadar. Sonuçta devletin merkezi olan sarayda haremiyle / ailesiyle birlikte yaşayan insanların ihtiyaç ve harcamalarının hangi kısmının şahsi hangi kısmının resmi olduğunu ayırmak zor. Bununla beraber devlet anlayışının kurumsallaşması neticesinde bu şekilde bir kanunun yasalaştırıldığı da bilinen bir gerçek.
Ancak Osmanlı Padişahlarının şahsi meslek edinmeleri sadece bu durumdan kaynaklanmıyor. Osmanlı Padişahları, şehzadelik dönemlerinde, zamanlarının bilinen en iyi eğitimini alıyorlardı ve bu eğitimin içinde sanat veya zenaat dallarından en az birinde uzmanlaşma da vardı.
Osmanlı Padişahları ve Meslekleri
I. Mehmet (Çelebi Mehmet)
Yay ve kiriş ustasıdır. Bu işin ustası olduğu için kendisine “yay gerdiren” manasına gelen “kürüşçü / kirişçi” adıyla da anılmaktadır. Aynı zamanda avcıdır.
II. Mehmet (Fatih Sultan Mehmet)
Bahçıvandır. Bilhassa gül ve ağaç yetiştirme konusunda becerikli olduğu bilinirdi. Aynı zamanda bir kitap kurdu ve koleksiyoncusudur. Haritalar üzerine çalışmalar yapmış ve harita meraklısıdır. Fâtih, ayrıca ok için parmağa takılan yüzükler, kemer tokaları ve kılıç kınları da imal ederdi. Bütün bu özelliklerinin yanında ünlü bir şairdir. Divan edebiyatında “Avni” adıyla bilinen şair Fatih Sultan Mehmet’in ta kendisidir.
II. Bayezid
İcazetli bir hattattır. Ayrıca okçuluğa meraklı olduğu için bütün ok imal edenleri İstanbul’da buluştururmuş. Marangoz olduğu da bilinmektedir. Aynı zamanda şairdir.
I. Selim (Yavuz Sultan Selim)
Kuyumcudur. Bunun yanında Bir kitap kurdu olduğu bilinmektedir. Hatta denilir ki çok okumaktan gözleri bozulmuştu. Bu yüzden gözlük takan tek Osmanlı padişahıdır. Bununla ilintili olarak: kitap okurken, satırları takipte kullanılan altından hilaller yapardı. Bu hilallerin uç kısımlarına kıymetli taşlar yerleştirirdi. Ok atmayı sever ve iyi bir yay ustasıdır. Aynı zamanda iyi bir silahşordur.
I. Süleyman (Kanuni Sultan Süleyman)
Kuyumcudur. İtalyan kuyumculuk sanatının örneklerini dahi uygulayacak kadar işinde mahirdir. Aynı zamanda kunduracı yani kavaftır.
II. Selim
Hacıların Hac yolunda kullanmaları için hilal şeklinde asalar yapıp, bunları hacılara dağıttırırdı. II. Selim, aynı zamanda şairdir.
III. Murat
Ok yapardı. Şairdir. Hüsnü hat sahibi yani hattattır.
I. İbrahim
Hacıların asalarına hilaller yapardı. Aynı zamanda bağa işçiliğinde de mahirdi. Bağa işçiliği: Deniz kablumbağasının kabuğundan yapılan kaşık, tesbih, vb. ürünler yapm işi.
III. Mehmet
Kaşık ustasıdır. Okçuların kullandığı özel yüzükler yapardı. “Yüzükçüler Loncası” üyesiydi. Yaptığı kaşıkların saplarını inci, mercan yakut vb. taşlarla süslerdi ve süslemecilik sanatı olan hakkaklıkta önemli bir yeri vardır. Aynı zamanda şairdir.
I. Ahmet
Kaşık ustasıdır. Okçuların kullandığı özel yüzükler (asalar) yapardı. Bu merakı yüzünden “Kemankeşler Loncası (yani okçular- loncası)” üyesiydi. Çerkez kamçıları işlemekte ustadır. Şairdir.
II. Osman
Saraçlık yaptığı bilinirdi. Özellikle kendi indiği atların eyerlerini kendi yapardı. Ancak ne acıdır ki bu padişah, tahtan indirilip, yeniçerilerin eline geçtikten sonra, son yolculuğuna eğersiz bir ata bindirilerek gitmiştir..
IV. Murat
Güzel yazı yazan bir hattat ve aynı zamanda şairdir. Kemankeşlikte (okçulukta) mahirdir.
IV. Mehmet
Avcılığıyla ünlüdür. Bu yüzden “Avcı Mehmet” diye de anılır. Aynı zamanda şairdir. Bestekârdır. Askerî marşlar yazardı.
II. Mustafa
Şairdir. Hüsnü hat sahibidir.
III. Ahmet
Hattat ve aynı zamanda şairdir. Fakat onu diğer padişahlardan ayıran çok ilginç bir hobisinin olduğu rivayet edilir ki bu da kendisinin hanımlar arasında gergef işlemeye meraklı olmasıdır…
I. Mahmut
Kantaşı üzerine mühür kazırdı. Abanoz ve fildişinden hilâller (kürdanlar) yapardı. Mücevher işlerdi. Oymacılıkla da ilgilenirdi. Çok yönlü bir pâdişah olan I. Mahmud, bütün bu yaptıklarını pazarda sattırır, parasıyla ihtiyaçlarını giderir ve hatta sadakasını dahi bu şahsi gelirinden verirdi. Aynı zamanda şairdi.
III. Selim
Şair ve bestekârdır. Aynı zamanda mükemmel bir silah ustasıdır. Tüfeklerin gez ve arpacıklarını ince hesaplarla çok mükemmel yaptığı için kurşunlar hedefi şaşmıyordu.
II. Mahmut
Üslûp sahibi bir hattattır. Müzisyendir. Kuyumcudur. Sedef işlemeciliği yapar.
I. Abdülmecit
Modern bir ressam, Batı usulü alafranga besteler yapan bir bestekârdır. Aynı zamanda şairdir.
I. Abdülaziz
Ünlü bir pehlivandır. Kalaycı olduğuna dair belgeler vardır. Burada her ne kadar padişah olmasa da Sultan I. Abdülaziz’in oğlu Şehzâde Seyfeddin Efendi’nin ilginç mesleğinden söz etmek yerinde olacaktır. Sultan I. Abdülaziz’in oğlu Şehzâde Seyfeddin mahyacı idi. Ramazanlar camilere mahyalar hazırlardı.
V. Murat
Çok iyi bir piyanist, bestekârdır ve ressam olduğu bilinmektedir.
II. Abdülhamid
Marangozdur. Bu meslekteki inceliği ve tasarımı rakipsizdir. Ayrıca kakmacılık ve süsleme sanatıyla da uğraşmıştır. Amerika’da açılan bir dünya sergisinde marangozluk ve doğramacılık dalında birincilik almıştır.
