King Size Bilimkurgu Kitabı: Şeffaf

Şeffaf, Stephen King’in ilk bilimkurgu eseri. Haven isimli kurgusal bir kasabada, yaşlı köpeği Peter’la yaşayan Roberta Anderson isimli kadın yazarın, ormanda dolaşırken ayağı çıkıntıya takılır ve düşer…

Stephen King’in Türkçe’ye Şeffaf ismiyle tercüme edilen romanı aslında yeni bir kitap değil. İlk olarak 1987 yılında yayınlanmış. Orijinal ismi ise “The Tommyknockers” yani “Kapıya Vuran Tommyler”. Orijinal isim, Stephen King’in çocukluğundan hatırladığı bir tekerlemenin çağrışımlarından doğmuş. “Kapıya Vuran Tommyler” ifadesi daha çok yer altında mahsur kalan madencilerin, halen yeryüzünde dolaşmakta olan hayaletleriyle ilgili bir halk inanışıyla olarak kullanılagelmiş. 

Bu bilgiyi veriyorum çünkü Stephen King’in, yazarken beyninin nasıl çalıştığına dair ipuçları veriyor. Önemli bence. Bunun yanı sıra; mecazi / çağrışımsal düzlemde de olsa romanın temasıyla gayet yakından ilgili. Türkçe çevirisinde olduğu gibi konuyla ilgisi olmayan, bağlamsız bir isimlendirme değil. Kitabı hatmettikten sonra bile çeviride bu isimlendirmenin neden tercih edildiği anlaşılabilir olmuyor.

Daha çok film çevirilerinden aşina olduğumuz bu durum (Eserin orijinal ismi ile çeviri isminin ilintisiz olması) nedense hiçbir ciddi edebi tartışmaya konu olmamış olsa bile bence edebiyatın önemli sorunlarından biri. Başka ülkelerde nasıl oluyor bilmiyorum ama en azından Türkiye’de bu böyle. Çevirmenlerimiz, müellifin eserini olduğu gibi çevirirken isim konusuna nasıl bu kadar müdahil olabileceklerini düşünebiliyorlar anlamış değilim. Sonuçta; başkasının çocuğuna, sırf yeni bir elbise dikiyorsun diye; bu sana çocuğun adını değiştirme hakkı vermez…  

Stephen King’in Şeffaf İsimli Kitabının Konusu 

Kitabın içeriğine gelecek olursak: Şeffaf, Stephen King’in ilk bilimkurgu eseri. Bu özelliğiyle ayrı bir önem arz ediyor. Haven isimli kurgusal bir kasabada, yaşlı köpeği Peter’la yaşayan Roberta Anderson isimli kadın yazarın, bir gün; ormanda dolaşırken ayağı, arazi üzerindeki bir çıkıntıya takılır ve düşer. Bu çıkıntının ne olduğunu merak eden Roberta, çevresini kazarak ne olduğunu anlamaya çalışır. King’in de daha romanın başında “Bir nal uğruna bir krallık yok oldu” deyişiyle vurguladığı gibi bu önemsiz görünen rastlantı, aslında; sonrasında yaşanan olağanüstü olayların başlangıç noktasıdır. 

Roberta kazdıkça; çıkıntının gerisindeki obje de çevresindeki çukur da giderek genişlemektedir. Normal şartlar altında en fazla bir iki saat sürmesi gereken bu merak ve buna bağlı olarak gelişen çaba, günler hatta haftalar sürer. Çünkü Roberta’nın merakı aslında sadece kendisinden kaynaklanan içsel bir güdünün eseri değildir. Çıkıntıyı oluşturan nesnenin gövdesi açığa çıktıkça gerek Roberta gerekse de ihtiyar köpeği üzerinde ilginç değişimler meydana gelmektedir çünkü. Zaten bir süre sonra Haven kasabasının diğer sakinleri de bir şekilde bu esrarengiz kazıya dahil olmak zorunda kalırlar. Çünkü etki artık onları da kapsamaktadır….

Başlarda kazıcının; yemeden içmeden bile kesilerek gece gündüz, durmaksızın; nesnenin çevresini kazmasını sağlayan bu etki; öncelikle Roberta ve köpeği üzerinde hızlı iyileşme, zekada artış, bir süre sonra ise telepati yeteneğinin gelişmesi gibi sonuçlara sebep olur. Daha sonra ise bu etki halkasına hemen hemen tüm Haven kasabası halkı dahil olur. Artık; hepsi birbirinden daha sıradan, daha vasat yeteneklere sahip olan hemen her Haven sakini neredeyse basit çocuk oyuncaklarını bile modifiye ederek, olağanüstü teknolojiler üretmektedir. Işın silahları, boyutlar arası kapı açan düzenekler, uçan traktörler hatta sahibi kazıda fiziksel efor sarf ederken kurduğu telepatik bağlantı sayesinde sahibinin senelerce uğraşarak yazabileceğinden çok daha büyük çap ve kalitede romanlar yazan telepatik daktilo… 

Buraya kadar her şey çok güzel görünmesine rağmen romanın akışı içerisinde aslında bütün bu olanların ne kadar kötücül bir arka planı olduğunu da öğreniriz. Bu noktada okuma zevkinizi kaçıracak  bir ipucu vermek istemediğimden dolayı daha fazla ayrıntı vermemeyi tercih ediyorum. Ancak dünyanın bir kurtuluşa ihtiyacı olacaktır. Roman kahramanlarının değilse de dünyanın kurtuluşuna vesile olacak kişi ise Roberta’nın zaman zaman birlikte takıldığı, sevgilimsi şair arkadaşı Jim Gardener olacaktır…

“İlk” İlk Baskı

Her ne  kadar künyesinde; ilk basımının Altın Kitaplar’dan Eylül 2019’da çıktığı yazıyor olsa da Stephen King’in, Şeffaf (The Tommyknockers) adlı eserinin aslında ilk baskısı yine Altın Kitaplar’dan ama 1988 yılında çıkmış. “İlk” ilk baskı 454 sayfa iken yeni sürüm “ilk basım” ise sıkı durun: tam 822 sayfa! Kitap aradan geçen 31 yılda bayağı serpilip büyümüş(!) Bunun neden kaynaklandığı doğrusu ilginç bir tartışma konusu olacak gibi görünüyor. Bununla beraber nihayetinde bir Stephen King eseri olduğu için yazarın ve türün sevenlerinin sıkılmadan, merakla okuyacağına inanıyorum.  

Google News