İbni Sina’nın Sağlık Tavsiyeleri: Bin Yıllık Bilgelik

Sağlık, her zaman insanların en çok önem verdiği ve korumaya çalıştığı bir değerdir. Sağlıklı olmak, hem fiziksel hem de ruhsal anlamda hayat kalitesini artırır, mutluluk ve huzur verir. Ancak sağlığımızı tehdit eden pek çok hastalık, rahatsızlık ve sorun da vardır. Bu sorunlarla baş etmek için modern tıbbın sunduğu çeşitli ilaçlar, tedaviler ve yöntemler olsa da, bazen doğal ve alternatif çözümlere de ihtiyaç duyarız.

İşte bu noktada, bin yıl önce yaşamış ve tıp alanında büyük bir bilim insanı ve hekim olarak tanınan İbn-i Sina’nın sağlık tavsiyelerine kulak vermek isteyebiliriz. İbn-i Sina, yabancıların Avicenna dediği, Ortaçağ İslam dünyasında Şeyhü’r-Reis olarak anılan bir ilim ve bilim insanıdır. Sadece tıpta değil, fizik, kimya, astronomi, felsefe, edebiyat gibi birçok alanda uzmanlaşmış ve eserler vermiştir. Bugünkü tıbbın temellerini atan, sağlık ve daha pek çok konuda kendisine çok şey borçlu olduğumuz büyük hekim İbn-i Sina’nın en önemli eseri ise Küçük Tıp Kanunu (El Kanun El-Sağir fi’t Tıbb) adlı 14 ciltlik tıp ansiklopedisidir.

Bu eserde İbn-i Sina, kendi deneyimlerine, Orta Çağ İslam tıbbına, antik Yunanlı hekim Galen’in yazılarına, antik Hint tıp geleneğinin hekimlerinden suşruta ve Çaraka’ya ve antik Arap ve Pers tıp geleneklerine dayanarak birçok hastalık ve tedavi yöntemi hakkında bilgiler vermiştir. Hastalıkların nedenleri, belirtileri, tanısı, tedavisi ve önlenmesi gibi konularda çarpıcı yorumlar yapmıştır. Ayrıca doğal ilaçlar, bitkiler, gıdalar ve yaşam tarzı gibi sağlığı koruyan ve iyileştiren faktörleri de anlatmıştır.

Bu yazıda sizlere İbn-i Sina’nın sağlık tavsiyelerinden bazı örnekler sunacağız. Bu tavsiyeler günümüzde de halen geçerliliğini muhafaza ediyor ve doğal yollarla sağlıklı kalmamız için bize ışık tutuyor.

Baş Ağrısı

Baş ağrısı pek çok insanın sıkça karşılaştığı bir rahatsızlıktır. Baş ağrısının nedenleri arasında stres, yorgunluk, uyku bozukluğu, sinüzit, migren gibi faktörler olabilir. İbn-i Sina baş ağrısının çoğunlukla kandan kaynaklandığını söyler. Ateşli baş ağrısının belirtileri ise şöyledir:

“Ateşli baş ağrısı kandan olur. Alameti ise yüz kızarması, damarların barizleşmesi, nabız atılının büyümesidir.”

Bu durumda baş ağrısını geçirmek için kan vermek veya hacamat yaptırmak gerektiğini belirtir. Ayrıca yumurta sarısı, hindiba ve sirke gibi gıdaların da baş ağrısına iyi geldiğini söyler. Bu gıdalar vücuttaki pis kanın atılmasına ve kanın temizlenmesine yardımcı olur.

Ağız Kokusu

Ağız kokusu, hem kendimizi hem de çevremizdekileri rahatsız eden bir sorundur. Ağız kokusunun nedenleri arasında diş çürükleri, diş eti hastalıkları, sindirim bozuklukları, sigara, alkol, sarımsak, soğan gibi gıdalar olabilir. İbn-i Sina ağız kokusunu önlemek için şu tavsiyelerde bulunur:

“Ağız kokusunu gidermek için karanfil, zencefil, tarçın, nane gibi baharatlar çiğnenir. Bal ve sirke karışımıyla gargara yapılır. Ayrıca ağızda yara varsa kızılcık suyuyla yıkanır.”

Bu baharatlar ve karışımlar hem ağızdaki bakterileri öldürür hem de ferah bir nefes sağlar.

Göz Rahatsızlıkları

Gözlerimiz en önemli duyu organlarımızdandır. Göz sağlığımızı korumak için gözlerimizi yormamak, temiz tutmak, güneşten korumak gibi önlemler almalıyız. Ancak bazen gözlerimizde iltihaplanma, arpacık, kızarıklık, kaşıntı gibi rahatsızlıklar oluşabilir. İbn-i Sina bu rahatsızlıklar için doğal ilaçlar önerir:

“İbn-i Sînâ göz kapağı içindeki doluluk ve arpacık için gül yağı (oleum rossae), anzorot (sarcocolla) ve hiltit (asafoetida) kullanılmasını önerir. Göz kapağındaki şişler, iltihaplar ve yaralar için de gül suyunu kullanmayı tavsiye eder. Merhem, pansuman ya da göz banyosu şeklinde çeşitlendirilebilir.”

“Konjonktivitte ise diken üzümünün sütle karıştırıldıktan sonra göz kapağına sürülmesini, fesleğenin suyunu, papatyanın öz suyuyla birlikte karıştırarak gözlerin yıkanmasını önerir.”

Bu bitkilerin suyu ve yağı gözlerdeki iltihaplanmayı azaltır, yatıştırır ve iyileştirir.

Aşk Acısı

Aşk acısı sadece kalbi değil bedeni de etkileyen bir duygusal hastalıktır. Aşk acısı çeken kişi hüzün, uykusuzluk, sayıklama gibi belirtiler gösterebilir. Hatta akli dengesini kaybetmesinden bile korkulabilir. İbn-i Sina aşk acısının hem bedensel hem de ruhsal tedavisini şöyle anlatır:

“Aşktan hüzün, uykusuzluk, sayıklama meydana gelirse akli dengesini kaybetmesinden korkulur. Bu durumda çorba türü sıvı yiyeceklerle beden nemlendirilmelidir. Her gün hamama götürülür. Menekşe yağı koklatılır. Bu bedenin ilacıdır. Ruhun aşkına gelince bu bir psikolojik hastalık türüdür. Bu kişiye nasihat edilmelidir. Ta ki duyguları olabildiğince hafiflesin. Ya da daha başka işlerle düşüncesinin meşgul edilmesi gerekir.”

Veba

Veba, ölümcül bir bulaşıcı hastalıktır. Tarihte pek çok salgına neden olmuş ve milyonlarca insanın ölümüne sebep olmuştur. Veba, bakterilerin neden olduğu bir hastalık olup, kemirgenlerden insanlara taşınabilir. İbn-i Sina veba hakkında şu bilgileri verir:

“En önemlisi korkmamak, veba insandan insana bulaşıyor.”

“Veba ellere, kıllara hatta rüzgarın esmesiyle bile bulaşabilir.”

“İnsanlar bir araya gelmemeli. Bir hasta insan 100 kişiye bulaşıyor. Hastalanmak istemiyorsanız evde oturun.”

Bu tavsiyeler, vebanın yayılmasını önlemek için alınması gereken sosyal mesafe, hijyen ve karantina gibi önlemleri içerir.

Cinsel İsteksizlik

Cinsel isteksizlik, cinsel ilişkiye girmek için yeterli arzu ve ilginin olmaması durumudur. Cinsel isteksizlik hem erkeklerde hem de kadınlarda görülebilir. Cinsel isteksizliğin nedenleri arasında psikolojik, fizyolojik, hormonal veya ilişkisel faktörler olabilir. İbn-i Sina cinsel isteksizliği tedavi etmek için şu tavsiyelerde bulunur:

“Cinsel isteği artırmak için zencefil, tarçın, karanfil, safran gibi baharatlar kullanılır. Bu baharatlar hem kan dolaşımını hızlandırır hem de sinir sistemini uyarır.”

“Cinsel gücü artırmak için bal, yumurta sarısı, süt, ceviz gibi gıdalar tüketilir. Bu gıdalar hem enerji verir hem de hormonları dengeler.”

Bu tavsiyeler, cinsel sağlığı korumak ve iyileştirmek için doğal afrodizyaklar olarak bilinen bitkiler ve gıdaları içerir.

İbn-i Sina’nın sağlık tavsiyeleri, bin yıl önce yazdığı halde bugün de geçerliliğini koruyan ve doğal yollarla sağlıklı kalmamız için bize ışık tutan bir bilgelik kaynağıdır. İbn-i Sina’nın sağlık tavsiyelerinden yararlanmak için onun eserlerini okumak, web sitelerini ziyaret etmek veya doktorunuza danışmak yararlı olabilir. Unutmayın, sağlık en büyük zenginliktir.