Değişken Maliyetler Nasıl Hesaplanır?

Değişken maliyetler, üretim miktarına veya satış hacmine bağlı olarak değişen maliyetlerdir. Örneğin, bir işletme daha fazla ürün üretmek veya satmak istediğinde, daha fazla hammadde, işçilik veya enerji gibi değişken maliyetlere katlanmak zorunda kalır. Değişken maliyetler, toplam maliyetlerin önemli bir bileşenidir ve işletmenin karlılığını etkiler.

Değişken maliyetleri hesaplamak için, öncelikle değişken maliyet unsurlarını belirlemek gerekir. Bunlar genellikle doğrudan malzeme, doğrudan işçilik ve doğrudan giderler olarak sınıflandırılır. Doğrudan malzeme, üretilen ürünün bir parçası olan veya ürünle birlikte tüketilen malzemelerdir. Doğrudan işçilik, üretilen ürünün yapımında doğrudan çalışan işçilerin ücretleridir. Doğrudan giderler, üretilen ürünle doğrudan ilişkili olan ancak doğrudan malzeme veya işçilik olarak sınıflandırılamayan diğer maliyetlerdir. Örneğin, elektrik, su, yakıt gibi enerji giderleri doğrudan giderlere dahildir.

Değişken maliyet unsurlarını belirledikten sonra, bunların birim başına maliyetlerini hesaplamak gerekir. Birim başına değişken maliyet, değişken maliyet unsurlarının toplam tutarının üretilen veya satılan toplam ürün miktarına bölünmesiyle bulunur. Örneğin, bir işletme bir ayda 10.000 TL’lik doğrudan malzeme, 5.000 TL’lik doğrudan işçilik ve 2.000 TL’lik doğrudan gider harcadığını ve 1.000 adet ürün ürettiğini varsayalım. Bu durumda, birim başına değişken maliyet şöyle hesaplanır:

Birim başına değişken maliyet = (Doğrudan malzeme + Doğrudan işçilik + Doğrudan gider) / Üretim miktarı
Birim başına değişken maliyet = (10.000 + 5.000 + 2.000) / 1.000
Birim başına değişken maliyet = 17 TL

Birim başına değişken maliyeti bulduktan sonra, toplam değişken maliyeti hesaplamak için bunu üretilen veya satılan toplam ürün miktarıyla çarpmak yeterlidir. Örneğin, bir işletme bir sonraki ayda 1.200 adet ürün ürettiğini varsayalım. Bu durumda, toplam değişken maliyet şöyle hesaplanır:

Toplam değişken maliyet = Birim başına değişken maliyet x Üretim miktarı
Toplam değişken maliyet = 17 x 1.200
Toplam değişken maliyet = 20.400 TL

Değişken maliyetleri hesaplamak, işletmenin kar marjını ve kırılma noktasını belirlemesine yardımcı olur. Kar marjı, satış fiyatının birim başına değişken maliyetten ne kadar fazla olduğunu gösterir. Kırılma noktası ise işletmenin ne kadar ürün satarak sabit maliyetlerini karşılayabileceğini gösterir. Değişken maliyetleri düşürmek için ise işletmenin verimliliğini artırması, israfı azaltması ve daha uygun fiyatlı malzeme veya işgücü sağlaması gerekmektedir.