Çift terapisi, çiftlerin ilişkilerini geliştirmelerine yardımcı olmayı amaçlayan bir psikoterapi şeklidir. Çiftlerin iletişim, çatışma, yakınlık, güven ve uyumluluk gibi sorunlarla başa çıkmalarına yardımcı olabilir. Peki çift terapisi ne kadar etkilidir? Gerçekte kaç çift bundan faydalanır? Ve başarısını etkileyen faktörler nelerdir?
Bu blog yazısında, en son araştırma ve istatistiklere dayanarak bu soruların yanıtlarını inceleyeceğiz. Ayrıca, çift terapisinden en iyi şekilde nasıl yararlanılacağı ve nitelikli bir terapistin nasıl bulunacağı konusunda bazı ipuçları vereceğiz.
Çift Terapisi Ne Kadar Etkilidir?
Amerikan Evlilik ve Aile Terapistleri Derneği’ne (AAMFT) göre, çift veya aile terapisi seanslarına katılan çiftler ve aileler yüksek düzeyde memnuniyet ve iyileşme bildirmektedir. Ankete katılanların %98’inden fazlası iyi veya mükemmel terapi aldıklarını ve %97’sinden fazlası ihtiyaç duydukları yardımı aldıklarını söylemiştir. Bir terapistle çalıştıktan sonra, danışanların %93’ü sorunlarıyla başa çıkmak için daha etkili araçlara sahip olduklarını söylemiştir.
Çift terapisinin etkinliğine dair bir diğer kanıt kaynağı da terapi alan çiftlerle almayanların sonuçlarını karşılaştıran sonuç çalışmalarıdır. Bu çalışmalar memnuniyet, sıkıntı, istikrar ve boşanma oranları gibi çeşitli ilişki kalitesi göstergelerini ölçmektedir.
Yapılan 48 sonuç çalışmasının bir meta-analizi, çift terapisinin, hiçbir tedavi veya alternatif tedavilere kıyasla ilişki memnuniyetini artırmada orta düzeyde ancak önemli bir etkiye sahip olduğunu ortaya koymuştur. Ortalama etki büyüklüğü 0,58’dir; bu da terapi alan çiftlerin almayanlara göre yaklaşık yarım standart sapma daha memnun olduğu anlamına gelmektedir.
Bir başka 26 sonuç çalışmasının meta-analizi, çift terapisinin ilişkideki sıkıntıyı tedavisiz veya alternatif tedavilere kıyasla yaklaşık %50 oranında azalttığını ortaya koymuştur. Ortalama etki büyüklüğü 0,80’dir; bu da terapi alan çiftlerin almayanlara göre standart sapmanın yaklaşık dörtte üçü kadar daha az sıkıntılı olduğu anlamına gelmektedir.
Bu meta-analizler ayrıca çift terapisinin iletişim, sorun çözme, yakınlık ve bağlılık gibi ilişki işleyişinin diğer yönleri üzerinde de olumlu etkileri olduğunu ortaya koymuştur.
Kaç Çift Çift Terapisinden Fayda Görüyor?
Çift terapisinin genel etkinliği cesaret verici olsa da, bu terapiyi deneyen her çiftin bundan fayda sağlayacağı anlamına gelmez. Bazı çiftler diğerlerine göre daha fazla iyileşme yaşarken, bazıları hiçbir iyileşme yaşamayabilir, hatta daha da kötüleşebilir.
Çift terapisinden kaç çiftin faydalandığını tahmin etmenin bir yolu klinik önem kavramını kullanmaktır. Klinik anlamlılık, sonuçtaki bir değişikliğin danışan için ne derece anlamlı veya önemli olduğunu ifade eder. Örneğin, ilişki memnuniyetindeki bir değişiklik, danışanı memnuniyetsiz bir aralıktan memnun bir aralığa taşıyorsa veya belirli bir iyileşme eşiğini aşıyorsa klinik olarak anlamlı olabilir.
Bir çalışmada bu kavram, çift terapisinde en yaygın kullanılan ve araştırılan yaklaşımlardan biri olan Duygusal Odaklı Terapi (EFT) alan çiftleri sınıflandırmak için kullanılmıştır. EFT, olumsuz etkileşim kalıplarını belirlemelerine ve değiştirmelerine yardımcı olarak eşler arasındaki duygusal bağlılığı ve bağı geliştirmeye odaklanır.
Çalışma, EFT’yi tamamlayan 32 çiftten 25’inin (%78) iyileşmiş olarak sınıflandırıldığını, yani sıkıntılı bir ilişki memnuniyetinden sıkıntılı olmayan bir ilişki memnuniyetine geçtiklerini ortaya koymuştur. Dört çift (%13) iyileşmiş olarak sınıflandırıldı, yani memnuniyette önemli bir artış gösterdiler ancak sıkıntılı aralıkta kaldılar. Üç çift (%9) değişmemiş olarak sınıflandırılmıştır, yani memnuniyette önemli bir değişiklik göstermemişlerdir. Hiçbir çift kötüleşmiş olarak sınıflandırılmamıştır, yani memnuniyetlerinde önemli bir düşüş göstermişlerdir.
Bu sonuçlar, EFT’nin onu tamamlayan çiftler için yüksek bir başarı oranına sahip olduğunu göstermektedir. Ancak, EFT’ye başlayan tüm çiftler bunu tamamlamamaktadır. Çalışmada ayrıca EFT’ye başlayan 47 çiftten 15’inin (%32) bitirmeden bıraktığı bildirilmiştir. Bırakma nedenleri bildirilmemiştir, ancak motivasyon eksikliği, terapistten veya süreçten memnuniyetsizlik, mali kısıtlamalar veya dış olaylar gibi faktörleri içerebilir.
Bu nedenle, EFT’yi deneyen tüm çiftler için genel başarı oranı, tamamlayanlar için başarı oranından daha düşük olabilir. Bunu tahmin etmenin bir yolu, tüm bırakanların başarısız olduğunu, yani EFT’den hiç fayda görmediklerini varsaymaktır. Bu, EFT’yi deneyen tüm çiftler için %53’lük (47’de 25) bir başarı oranıyla sonuçlanacaktır.
Ancak, bu aşırı kötümser bir varsayım olabilir. Bazı bırakanlar, EFT’yi tamamlamamış olsalar bile EFT’den bir dereceye kadar yararlanmış olabilirler. Alternatif olarak, bazı bırakanlar EFT’yi bıraktıktan sonra başka yardım biçimleri aramış olabilir. Bu nedenle, EFT’yi deneyen tüm çiftler için gerçek başarı oranı %53 ile %78 arasında bir yerde olabilir.
Çift Terapisinin Başarısını Etkileyen Faktörler Nelerdir?
Çift terapisinin başarısı, bazıları çiftle, bazıları terapistle ve bazıları da terapinin kendisiyle ilgili olan birçok faktöre bağlıdır. İşte çift terapisinin sonucunu etkileyebilecek en önemli faktörlerden bazıları:
- Sorunların şiddeti ve süresi: Daha ciddi ve kronik sorunları olan çiftler, bunları çözmekte daha az ciddi ve akut sorunları olan çiftlere göre daha fazla zorluk yaşayabilir. Şiddetli ve kronik sorunlar, daha yoğun ve uzun süreli terapi gerektiren daha derin sorunlara da işaret edebilir.
- Partnerlerin motivasyonu ve hazır olma durumu: İlişkilerini değiştirmek için daha motive ve hazır olan çiftler, daha az motive ve hazır olan çiftlere göre çift terapisinde daha başarılı olabilir. Motivasyon ve hazır olma durumu, sıkıntı düzeyi, bağlılık derecesi, alternatiflerin mevcudiyeti ve terapiden beklentiler gibi faktörlere bağlı olabilir.
- Partnerlerin uyumluluğu ve işbirliği: Birbirleriyle daha uyumlu ve işbirlikçi olan çiftler, daha az uyumlu ve işbirlikçi olan çiftlere göre çift terapisinde daha başarılı olabilirler. Uyumluluk ve işbirliği kişilik, değerler, hedefler, ilgi alanları ve tercihler gibi faktörlere bağlı olabilir. Daha uyumlu ve işbirlikçi olan çiftler ayrıca terapistle daha iyi bir uyum ve terapi sürecine daha fazla bağlılık gösterebilirler.
- Terapistin kalitesi ve deneyimi: Çift terapisinde daha fazla kalite ve deneyime sahip terapistler, daha az kalite ve deneyime sahip terapistlere göre çiftlere yardım etmede daha başarılı olabilirler. Kalite ve deneyim; eğitim, öğretim, sertifikasyon, süpervizyon, geri bildirim ve kişisel özellikler gibi faktörlere bağlı olabilir. Daha fazla kalite ve deneyime sahip terapistler, çiftlerle daha iyi bir uyum ve terapi tekniklerini uygulamada daha yüksek bir yetkinliğe sahip olabilirler.
- Terapinin türü ve uygunluğu: Farklı terapi türlerinin farklı çiftler üzerinde farklı etkileri olabilir. Bazı terapi türleri belirli sorunlar, hedefler veya tercihler için diğerlerine göre daha uygun olabilir. Örneğin, EFT duygusal bağlarını geliştirmek isteyen çiftler için daha etkili olabilirken, BDT bilişsel çarpıtmalarını değiştirmek isteyen çiftler için daha etkili olabilir. Terapinin türü ve uygunluğu, teorik yönelim, kanıt temeli, format, süre ve terapinin maliyeti gibi faktörlere de bağlı olabilir.
Çift Terapisinden En İyi Şekilde Nasıl Yararlanılır?
Eğer siz ve eşiniz çift terapisine gitmeyi düşünüyor ya da gidiyorsanız, işte size terapiden en iyi şekilde nasıl yararlanabileceğinize dair bazı ipuçları:
- Araştırmanızı yapın: Bir terapist ya da terapi türü seçmeden önce, terapistin kimlik bilgileri, itibarı, yaklaşımı, tarzı, ücretleri, ulaşılabilirliği ve sonuçları hakkında biraz araştırma yapın. Diğer müşterilerden gelen yorumlar, referanslar veya derecelendirmeler için çevrimiçi arama yapabilirsiniz. Ayrıca arkadaşlarınızdan, aile üyelerinizden veya çift terapisi konusunda deneyimi olan diğer profesyonellerden tavsiye isteyebilirsiniz.
- Onlarla iletişime geçin: Seçeneklerinizi daralttıktan sonra, birlikte çalışmak istediğiniz terapistlerle iletişime geçin. Hizmetleri hakkında bazı sorular sormak için onları arayabilir veya e-posta gönderebilirsiniz. Ayrıca onlarla şahsen tanışmak, hedeflerinizi ve beklentilerinizi tartışmak ve kişilikleri ve uyumları hakkında bir fikir edinmek için onlarla bir danışma seansı da planlayabilirsiniz.
- Kendinizi buna adayın: Size ve eşinize uygun bir terapist ve terapi türü seçtikten sonra, kendinizi tamamen buna adayın. Tüm seanslara düzenli ve zamanında katılın. Terapist tarafından verilen tüm ev ödevlerini veya egzersizleri tamamlayın. Partnerinize ve terapistinize karşı dürüst ve açık olun. Dinlemeye, öğrenmeye, değişmeye ve büyümeye istekli olun.
- Değerlendirin: Terapi süresince, terapinin etkinliğini periyodik olarak değerlendirin. İlerlemenizi ve ilişkinizden memnuniyetinizi izleyin. Partnerinize ve terapistinize sizin için neyin işe yarayıp neyin yaramadığı konusunda geri bildirimde bulunun. Terapi süreci veya sonuçlarıyla ilgili herhangi bir sorun veya zorlukla karşılaşırsanız, bunları açık ve saygılı bir şekilde iletin. Terapiyle ilgili bir şeyi değiştirmeniz veya terapiyi tamamen sonlandırmanız gerektiğini düşünüyorsanız, bunu eşiniz ve terapistinizle görüşün.
Sonuç
Çift terapisi, çiftlerin ilişkilerini her aşamada geliştirmelerine yardımcı olabilecek bir psikoterapi şeklidir. Çiftlerin çatışmaları çözmelerine, iletişimi geliştirmelerine, yakınlığı artırmalarına ve bağlarını güçlendirmelerine yardımcı olabilir. Çift terapisinin, terapiyi tamamlayan birçok çift için etkili olduğu gösterilmiştir. Çift terapisinin başarı oranı, ilişkinin şiddeti gibi çeşitli faktörlere bağlı olarak değişir.