Akdeniz ve Gökdeniz: Sonsuz Okyanuslar

Akdeniz ve Gökdeniz, Türk mitolojisine göre Dünyâ’nın sonunda yer alırlar. Bu denizlerde veyâ kıyılarında yaşayan hâkanlara ulaşılamaz.

Dünya’nın sonunda yer alırlar. Bu denizlerde veya kıyılarında yaşayan hakanlara ulaşılamaz. İnsan
gücünü aşan sonsuz bir suyun varlığını anlatır. Ak kelimesini pekiştirmek için bâzen “Sur/Sura” (beyaz) sözcükleri kullanılır. Akdeniz’in ve Gökdeniz’in de ötesinde Od Deniz (Ateş Denizi) vardır. Akgöl ile karıştırılmamalıdır.

Türk kültüründe “Ak” ve “Gök” kavramları asimetrik karşıtlık oluşturur. Yani her ikisine de olumlu anlamlar yüklenirken biri (Ak) diğerine daha baskındır. Renk olarak ele alındıklarında Ak renk suyu, Göğ renk ise gökyüzünü simgeler. Bu anlayışın bir sonucu olarak masallarda Demirkazık’ın (Kutup Yıldızı’nın) etrafında dönen “Akboz At” ve “Gökboz At” bulunur. Yine bu mantığa uygun olarak Türk-Moğol devletleri “Ak-Orda ve “Gök-Orda” olarak iki bölgeye ayrılır. Ancak yönetici konumdaki baskın taraf Ak Orda olarak kabul görür.

Eşdeğer: Ağdeniz ve Göydeniz, Aktengiz ve Köktengiz, Ağtines ve Gövtines, Ağtengis ve Göğtengis

Kaynak: Deniz Karakurt, Türk Söylence Sözlüğü